Popie Jopie onder de dekreuen ???

[loco]

ff van het net gepikt,
http://www.gencouns.nl/artikelen/199...zn%20prijs.pdf

Er was eens een buitengewone reu, een rashond - laten we zeggen een Vloerhond -
genaamd Blue. Blue was in alle opzichten de perfecte hond: vitaal, gezond en slim. Door de
week apporteerde hij vloerballen, van het ochtendgloren tot de schemering. In het weekeinde
schitterde hij op gehoorzaamheidsproeven en aanlegtesten waarbij hij werd ingezet op - je
raadt het al - vloerballen.

Iedereen had een goede reden om Blue als dekreu te gebruiken, en iedereen deed dat dus
ook. Zijn nakomelingen volgden in zijn spoor, generatie op generatie. Blue werd oud, héél
oud, en overleed tenslotte, met roem beladen.

Wat de mensen niet wisten was dat Blue, hoe goed hij zelf ook was, een paar slechte genen
bezat. Hij had er geen last van, en de overgrote meerderheid van zijn directe nakomelingen
ook niet. Maar een paar van deze slechte genen hingen samen met belangrijke
eigenschappen van Vloerhonden.

Bij een klein aantal Vloerhonden begonnen problemen de kop op te steken. Het leken op
zichzelf staande gevallen, dus iedereen dacht 'nou ja, pech gehad'. Sommigen vonden het
'niks om je druk over te maken'. Dat waren meestal eigenaars van honden met die
aandoeningen. In het algemeen fokte men door zoals men gewend was.

De tijd verstreek. Er kwamen meer probleemhonden. Fokkers keken wel uit er met anderen
over te praten omdat, zoals iedereen weet, de reu-eigenaar toch altijd de teef de schuld geeft
van alles wat er fout gaat en zelf prat gaat op het goede. Dekreu-eigenaars wisten dat je je
maar beter koest kunt houden, want voor je het weet heb je gedonder. Niemand nam de
moeite om zich in de problemen te verdiepen, want als ze ècht belangrijk waren, dan zou
iedereen het er toch over hebben, of niet soms?

De jaren gingen voorbij. Het skelet van oude Blue was reeds lang vergaan. Maar
langzamerhand had iedereen nu moeilijkheden, variërend van grote problemen zoals
cataract, epilepsie of schildklierafwijkingen tot vagere zaken zoals pupsterfte, slecht
moederschap en korte levensduur. Fokkers begonnen zich achter de oren te krabben, en
vroegen zich af: 'Waar kan ik nog naartoe om hiervan af te komen?' Het antwoord was:
nergens.

De mensen werden boos. 'De verantwoordelijken moeten aangepakt worden!' Fokkers die
hun fokplannen bedreigd zagen probeerden besluitvorming tegen te houden. Sommigen
besloten in stilte tot een tik, een graf en zwijgen. Een enkeling had de moed om toe te geven
dat hij problemen had en werd prompt het ras uitgejaagd.

De oorlog woedde voort. Eigenaars, fokkers en dierenbeschermers bestookten elkaar over
en weer met beschuldigingen. En intussen ging men gewoon door zoals men altijd gedaan
had. Tot, na een jaar of twintig, het ganse Vloerhondenras bezweek onder de last van het
opgestapelde genetische afval, en uitstierf.

Dit sprookje is natuurlijk een beetje overdreven - maar niet veel. Een vergelijkbaar, minder
drastisch voorbeeld uit de realiteit is het verhaal van de Quarter Horse hengst "Impressive".
De naam was toepasselijk. Impressive verwekte vele veulens aan wie hij zijn gewenste
eigenschappen doorgaf. Maar als deze nakomelingen en hun nakomelingen met elkaar
gekruist werden trad er soms sterfte op. Impressive bleek drager te zijn geweest van een
dodelijke, enkelvoudig-recessief verervende eigenschap. Niemand wist van het bestaan van
deze afwijking, totdat men op Impressive begon terug te fokken. Dit soort drastisch genetisch
effect van één enkel vaderdier op een hele populatie wordt sindsdien het 'Impressive
Syndroom' genoemd.

Veel huisdierenrassen, ook honden, hebben hun eigen Impressive Syndroom. Maar gevallen
als dat van Impressive zijn slechts het topje van de ijsberg. Een enkelvoudig-recessief
verervende afwijking wordt binnen een paar generaties duidelijk, maar hoe staat het met
meer complexe eigenschappen?

Dat wil niet zeggen dat de populaire reuen die wij zo bewonderen slecht zijn voor de fokkerij.
Van hun vele goede eigenschappen moet wel degelijk gebruikt worden gemaakt, maar zelfs
de beste onder hen heeft óók genen voor negatieve eigenschappen.
Niet de populaire reuen zijn het probleem; het probleem ligt in hoe we ze gebruiken. Al meer
dan honderd jaar is inteelt (lijnteelt inbegrepen) steeds het parool geweest. Immers, via
inteelt vergroot een fokker de kans dat hij honden fokt die homozygoot zijn voor de door hem
gewenste eigenschappen. En je mag verwachten dat homozygote individuen die zelfde
eigenschappen aan de volgende generatie doorgeven, dat ze 'fokzuiver' zijn. Als een reu een
aantal positieve kenmerken vertoont en die bovendien nog doorgeeft ook, dan kan hij een
gewilde dekreu worden, een hond die door bijna iedereen gebruikt wordt tijdens zijn leven en
misschien, via ingevroren sperma, nog daarna. Omdat de kinderen en kleinkinderen enz.
goed zijn, beginnen fokkers ze ook onderling te paren. En als de resultaten bevredigend
blijven wordt er generaties lang op deze honden teruggefokt. Soms wordt een dekreu zo
intensief gebruikt dat na enkele generaties de fokkers niet eens meer weten hoe nauw
verwant hun honden zijn, omdat die naam niet meer op de stamboom staat.

Dit is het geval met de Australian Shepherd. De meeste Aussies uit de showlijnen gaan terug
op twee volle broers: Windhagen's Dutchman of Flintridge en Fieldmaster of Flintridge. Deze
produkten van bewuste lijnteelt waren individuen van hoge kwaliteit en dekreuen die
tophonden gaven. Het is vooral aan deze twee honden te danken dat we vandaag de dag zo
veel kwaliteit en uniformiteit in de ring zien. Deze mate van uniformiteit bestond vóór hun tijd
- zo'n dertig jaar geleden - bepaald niet.

Bij werklijnen komen ook toonaangevende dekreuen voor, maar werkeigenschappen zijn
veel complexer, zowel genetisch als vanwege de belangrijke invloed van het milieu. Daarom
zijn werkeigenschappen veel moeilijker vast te leggen. Fokkers van werklijnen doen ook aan
lijnteelt, maar zij zullen meer aandacht hebben voor werkeigenschappen en lichamelijke
geschiktheid. De top-gebruikshonden worden zelden zo veel gebruikt als de beste
showhonden.

Niet elke veelgebruikte dekreu wordt populair omdat hij zo goed vererft. Soms staan fokkers
in de rij voor een reu die als winnaar uit de bus kwam op een belangrijk evenement. Andere
reuen zijn eigendom van mensen die hun 'waar' gewoon goed weten aan te prijzen.
Dergelijke honden kunnen waardeloos blijken als hun nakomelingen eenmaal oud genoeg
zijn om beoordeeld te worden. Maar voordat men daar achter komt hebben heel wat fokkers
al een aantal jaren van zo'n reu gebruik gemaakt en het kwaad kan dan al zijn geschied.
Maar zelfs het gebruik van de allerbeste populaire reuen houdt per definitie in dat bepaalde
genen in een ras minder verspreid raken, en tegelijkertijd andere genen breder verspreid
worden. Aangezien de zoons en kleinzoons van populaire reuen vaak óók populair worden,
zet deze trend zich steeds door, met als resultaat dat sommige genen geheel verdwijnen,
terwijl andere homozygoot worden door het hele ras heen. Sommige van deze
eigenschappen zullen positief zijn, maar zeker niet àlle eigenschappen.

De eigenaar van Blue, de Vloerhond in het openingsverhaaltje, en degenen die de eerste
nakomelingen van Blue bezaten hadden geen idee van wat zich voor hun ogen voltrok. Zij
waren gelukkig met hun uitmuntende dekreuen en vonden het prachtig om ze zoveel
mogelijk goede teven te laten dekken.

Fokken en al wat daar omheen zit is een kostbare zaak. Over 't algemeen moet er geld bij.
Als je een populaire dekreu hebt, kan de balans misschien net naar de andere kant
doorslaan. In dat geval zijn er alleen maar winnaars en geen verliezers: de eigenaar van de
dekreu kan zijn kosten beter dekken en fokkers doen hun voordeel met de gouden genen
van deze reu.

Er is geen fokker die zieke honden wil fokken. Een kleine minderheid kan onverschillig of
kortzichtig genoeg zijn om 'problemen' af te doen als de prijs die je nu eenmaal als fokker
betaalt, maar zelfs zij zullen hun best doen het niet aan de grote klok te hangen.
We moeten op een totaal andere manier gaan nadenken over het gebruik van fokdieren.
Geen enkel individu, hoe fantastisch ook, mag het genenbestand van een ras domineren. De
eigenaars van dergelijke honden zouden zich ernstig moeten afvragen of zij niet beter het
gebruik van hun reu kunnen beperken, jaarlijks, over zijn hele leven en in de toekomst
voorzover er ingevroren sperma aanwezig is. De eigenaar van de dekreu zou verder niet
alleen naar de kwaliteit van de aangeboden teven moeten kijken, maar ook naar hun
afstamming. Hoe ver wordt het inteeltniveau verhoogd bij een gegeven dekking?

De teef-eigenaars zouden ook nog eens moeten nadenken voor ze besluiten zo'n populaire
reu te gebruiken. Als je een reu pakt die nu 'in' is, waar moet je dan naar toe als de tijd van
outcross daar is?

Tenslotte moet er een fundamentele verandering komen in de houding ten aanzien van
genetische afwijkingen. Het mag niet langer iets zijn dat men uit schaamte wegmoffelt. Het
mag ook geen moker zijn waarmee we mensen neerslaan die er wèl eerlijk mee voor de dag
komen. Het moet een onderwerp van open en redelijke discussie worden, zodat eigenaars
van zowel reuen als teven beargumenteerde fokbesluiten kunnen nemen. Als fokkers en
eigenaars hun lange-termijnplannen en hun reactie op erfelijke problemen niet herzien, zal
de situatie alleen maar erger worden.

Oorspronkelijke titel:[link2] "The Price of Popularity: Popular Sires and Population Genetics",
http://www.canine-genetics.com/Popular_sires.htm[/link2] , Double Helix Network News, Vol. IV, No. 3
(Summer 199

vertaling: Janneke Scholten.

Groette Martine.